Pırlanta Üretim Aşamaları
Etkileyici ışıltılara sahip pırlanta mücevherlerin sergilendiği bir kuyumcu vitrini öncesinde, gerçekten neler olduğunu hiç merak ettiniz mi? Pırlantalar nasıl üretilir? Pırlanta üretim aşamaları nelerdir? Gerçek pırlanta, sentetik pırlanta nedir? Dünyanın en sert malzemesi olan elmaslar nasıl parlak, güzel ve değerli pırlanta mücevher modelleri haline gelir? İşte merak edilen soruların cevapları…
Gerçek Pırlanta Sentetik Pırlanta Nedir? Pırlanta Nasıl Üretilir?
Gerçek elmas, doğal olarak yerkabuğunun farklı derinliklerinde, çok az miktarlarda ve çok zor çıkarılabilen değerli bir taştır. Gerçek pırlanta taşa alternatif olan sentetik pırlanta taşlardır. Gerçek elmas doğada çok az bulunduğundan, 1950’lerde Dünya yüzeyinde yeni elmas oluşturma yöntemleri keşfedildi. Bilim insanları, bir laboratuvarda elmas oluşturmak için yeterli ve gerekli sıcaklık ve basınç koşullarını yaratabildiler. İlk elmasların çoğu pırlanta mücevher kalitesi değildi, ancak matkap uçlarında, kesici takımlarda ve taşlama makinelerinde aşındırıcı olarak kullanmak için idealdi.
Günümüzde endüstriyel işlemlerde kullanılan elmasların neredeyse tamamı laboratuvarda yaratılan elmaslardır. Ayrıca elmas derecelendirme laboratuvarlarından renksiz ve çok az renkli elmas dereceleri kazanan sentetik pırlantalar da üretilebilir. Sentetik elmaslar, gerekli sıcaklık ve basınç altında çok büyük miktarda karbon katmanının elektrikli bir ekipman tarafından yakılması ile üretilir. Elmas oluşturan ortama azot veya bor eklenerek sarı mavi renk yelpazesinde üretilirler. Yeşil, pembe, turuncu ve diğer renkler, üretim sonrası müdahale süreçleriyle sağlanır. Laboratuvar pırlantaları veya sentetik pırlanta üretimi Çin, Rusya ve ABD gibi ülkelerde yaygındır.
Pırlanta Üretim Aşamaları Nelerdir?
Gerçek pırlanta üretiminde, doğadan çıkarılan ve küçük taş ve çakıl parçaları halinde olan elmas, pırlanta haline dönüştürülene kadar pek çok işlemden geçer. Geleneksel pırlanta üretim aşamaları oldukça meşakkatlidir. Elması mücevher pırlanta haline dönüştürmek için inanılmaz miktarda sabır, beceri ve dikkat gereklidir. Bir kesici, pürüzlü bir elması işlemeye hazırlanırken boyut, şekil, bölünme düzlemlerini ve hatta kapanımlarını dikkatlice düşünmelidir. Nihai hedef, en düşük üretim maliyetiyle mümkün olan en iyi pırlanta kesimi ve en iyi pırlanta karat ağırlığını elde etmektir. Pırlanta üretim aşamaları, temelde 3 bölüme ayrılır:
- Pırlanta Üretim Aşamalarında Planlama
Pırlanta üretim aşamasında planlama çok önemli bir adımdır, çünkü bu aşamada pürüzlerin giderileceği elmas taşlarının boyutu ve göreceli değeri belirlenir. Planlamacı adı verilen bir kişi, elması en değerli pırlanta taşa dönüştürmek için elmasın pürüzlü noktalarını boyut, netlik ve kristal yönünü dikkate alarak işaretler. Elması nüans farkı ile de olsa yanlış işaretlemek, bazı durumlarda on binlerce TL fark yaratabilir. Ayrıca, bir elmas yanlış konumda parçalanmaya çalışılırsa, elmas parçalanabilir ve çok daha değersiz hale gelebilir.
- Pırlanta Üretim Aşamalarında Kaba Kesim ve Bruting
Planlayıcı elmasın kabaca nasıl kesileceğine karar verdikten sonra, elmas ya bir elmas el testeresi, elmas kaplı bir döner testere veya lazerle kesilebilir. Bruting, iki elmasın aynı zamanda zıt yönlerde dönen eğirme aksları üzerine yerleştirildiği ve daha sonra her bir elmasın yuvarlak pırlanta şekline dönüştürmek için ayarlanan bir eleme işlemidir. Bruting aşaması sırasında, brütlenen elmas dönen bir torna üzerinde döndürülürken, diğer elmaslar ile tıraşlanır ve yavaş yavaş yuvarlak elmas ana hatları oluşturur. Burada aslında bir elmas diğerini şekillendirmek için kullanılır.
- Pırlanta üretim Aşamalarında Parlatma
Parlatma, elmasın bitmiş oranlarını veren kesim işleminin son aşamasıdır. İlk ve belki de en önemli parlatma aşaması; engellemedir. Bu aşama, temel pırlanta simetrisini oluşturduğu için pırlantanın performans potansiyelini belirler. Engelleme aşamasında, tek bir kesim oluşturarak elmas yüzeylerine ilk 17 veya 18 faset (pırlanta yüzü) yapılır. Bazı çok küçük elmaslar için pırlanta üretim işlemi burada biter. Daha büyük elmaslar son olarak parlatma aşamasına geçer. Bu süreçte bir pırlanta uzmanı, özel kesim aletleri ile son parlatma işlemlerini tamamlar. Bu, bir pırlanta taşın ne kadar parlak ve ışıltılı olduğunu belirleyecek olan en önemli aşamadır. Simetri ve orantılardaki minik tutarsızlıklar, şahane bir pırlanta ile mat, alelade bir taş arasında fark yaratabilir.
Pırlanta Mücevher Üretimi
Elmas taşlar, artık bir mücevherde kullanılabilecek pırlanta haline geldiğinde, özel kutularında saklanır. Tasarıma göre pırlanta mücevher üretimi kademelerine geçilir. Yaratılış süreci, metal tipi, kullanılan pırlanta büyüklüğü, adedi, nasıl monte edileceği, ayar tasarımı, beceri ve işçilik gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Pırlanta tasarımına göre pırlanta üretiminde kullanılacak metal ve pırlanta seçimi ile işe başlanır.
- İlk aşama döküm aşamasıdır. Altın, platin, gümüş gibi her metal ürünün kalıbı vardır. İndüksiyon ve yüksek frekanslı eritme kullanarak, döküm odalarında kauçuk kalıplar içindeki metaller eritilir. Bu model dökümü işleminin ardından soğutulan metaller uygun ölçülerde kesilirler ve aşındırıcı bileşikler içerisine atılarak bir miktar yumuşatılmaları sağlanır.
- Artık elde tutulabilen metal modeller, ön cila aşamasına alınır. Montür adı verilen taş yuvalarının temiz bir görünüme kavuşması için şaftlar ve dik parlatma makineleri ile pırlanta tasarımında kullanılacak metalin hazırlıkları tamamlanır. Bu aşamadan sonra, gerekli ek ayarlar, parçalar, tırnaklar gibi tasarımın bileşenleri imal edilir.
- Tüm metal işleri tamamlandığında, diğer aşama olan mıhlama, kullanılacak pırlanta taşların metal üzerindeki montürlere montajıdır. Geleneksel bir aşama olan mıhlama aşaması, uzman kuyumcular tarafından hassas el aletleri kullanılarak yapılır. Montürlere yerleştirilecek pırlantalar veya renkli taşlar tasarlanacak modelin oluşturmak için montürlere yerleştirilerek sıkılaştırılır. Ürünün son cilası da atılarak rodajı yapılır.
- Pırlanta üretim aşamasında nihai adım parlatma ve bitirme işlemidir. Pırlanta alyans modelleri, pırlanta küpeler, pırlanta yüzük veya tektaş yüzüklerin parlatılması, metalin kıl, keçe veya muslin malzemeden yapılmış yumuşak döner aletler ile yapılan çok aşamalı bir işlemdir. Kabadan inceye doğru uygulanan diskler, istenen parlaklığı elde etmek için çeşitli parlatma bileşikleri ile yüklenir.
Pırlanta üretimi -geleneksel veya modern farklı teknikler olmakla birlikte- temelde bu aşamalardan geçer. Pırlanta mücevherler üzerine marka logosu ve/veya karekod uygulaması gibi eklentiler ile pırlanta modeli imalatı tamamlanmış olur. Pırlanta kolyeler, pırlanta küpeler, pırlanta alyanslar, pırlanta tektaş yüzükler veya pırlanta bileklikler halinde beğeninize sunulmak üzere kuyumcu vitrinlerinde yerini alırlar.